AgroPartner24 - Doradztwo dla rolników

W związku z licznymi zapytaniami o jednolitą płatność obszarową, postanowiliśmy przybliżyć jej znaczenie dla gospodarstwa rolnego.

Generalnie w UE funkcjonują dwa systemy płatności: system płatności jednolitej (z ang. SPS - Single Payment Scheme) oraz system jednolitej płatności obszarowej (z ang. SAPS - Single Area Payment Scheme).

System jednolitej płatności obszarowej (SAPS), to uproszczony system płatności bezpośrednich stosowany przez wszystkie państwa, które przystąpiły do Unii Europejskiej w 2004 r. lub później, z wyjątkiem Chorwacji, Malty i Słowenii. Stawkę jednolitej płatności obszarowej oblicza się poprzez podzielenie rocznej krajowej koperty finansowej, określonej dla każdego państwa na podstawie historycznych danych, takich jak: plony referencyjne zbóż, powierzchnia upraw polowych (zboża, rośliny oleiste, rośliny wysokobiałkowe, len i konopie włókniste), liczba zwierząt, przez powierzchnię referencyjną, stanowiącą powierzchnię użytków rolnych danego państwa. W systemie SAPS również istnieje możliwość stosowania płatności oddzielnych oraz wsparcia specjalnego.

Ponadto płatności w nowych państwach członkowskich mogą być uzupełniane z budżetu krajowego (tzw. krajowe płatności uzupełniające / przejściowe wsparcie krajowe).

Poza realizacją płatności jednolitej, państwa stosujące SPS mogą wspierać rolników również za pomocą tzw. wsparcia specjalnego. Ponadto mają możliwość stosowania w niektórych sektorach tzw. płatności oddzielnych.

Reasumując jednolita płatność obszarowa to roczna płatność do każdego zadeklarowanego hektara powierzchni kwalifikującej się płatności. Stawka tej płatności obliczana jest corocznie poprzez podzielenie rocznej puli środków finansowych przez liczbę kwalifikujących się hektarów zadeklarowanych przez rolników w danym roku.

Płatność ta przysługiwać będzie do każdego „kwalifikującego się hektara”, za który uznawane będą:

• wszelkie użytki rolne gospodarstwa rolnego, w tym obszary, które w dniu 30 czerwca 2003 r. nie były utrzymywane w dobrej kulturze rolnej;
• każdy obszar, który zapewnił rolnikowi prawo do jednolitej płatności obszarowej w 2008 r. i który nie spełnia warunków kwalifikowalności ze względu na:
• objęcie tego obszaru ochroną na mocy dyrektyw: ws. ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy ws. ochrony dzikiego ptactwa;
• zalesienie tego obszaru w ramach PROW 2007-2013, 2014-2020 (z wyjątkiem zalesień na gruntach innych niż rolne).

Ponadto, jednolita płatność obszarowa przysługiwać będzie do:

• obszarów kwalifikowanych pozostających w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja roku, w którym rolnik składa wniosek;
• obszarów zgodnych z definicją kwalifikowalności przez cały rok kalendarzowy, z wyjątkiem przypadków działania siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych;
• użytków rolnych (łącznie z gruntami, które nie są już wykorzystywane do celów produkcyjnych), utrzymywanych w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska;
• obszarów, które zostały zatwierdzone, tj. stanowić będą obszar, w odniesieniu  do którego spełniono wszystkie kryteria kwalifikowalności lub inne obowiązki związane z warunkami przyznania pomocy;
• obszarów wykorzystywanych do produkcji konopi, jeżeli stosowane odmiany zawierać będą maksymalny poziom 0,2% tetrahydrokanabinolu, przy czym kwalifikowalność obszarów wykorzystywanych do produkcji konopi zależeć będzie od wykorzystywania nasion odmian wymienionych we wspólnym katalogu odmian gatunków roślin rolniczych w dniu 15 marca roku, na który płatność została przyznana, i opublikowanych zgodnie z art. 17 dyrektywy Rady 2002/53/WE.

Jako "kwalifikujące się hektary" nie zostaną uznane obszary ujęte w przewidzianym do opracowania wykazie obszarów wykorzystywanych głównie do działalności pozarolniczej. Wykaz ten obejmował będzie pasy zieleni na lotniskach oraz pasy zieleni obiektów sportowych (np. pól golfowych, boisk piłkarskich).

Specjalne rozwiązania w systemie płatności bezpośrednich przygotowano dla rolników  gospodarujących  na niewielkich areałach.

Od 2015 roku rolnicy gospodarujący  na niewielkich areałach będą mieli możliwość skorzystania z tzw. uproszczonego systemu wsparcia, który zwolni ich z kontroli norm i wymogów wzajemnej zgodności (Cross Compliance) oraz wypełniania tzw. praktyk  zazielenienia oraz nie będą objęci publikowaniem ich nazwisk w wykazach beneficjentów dopłat.

Jednolita płatność obszarowa nie będzie przysługiwać rolnikom, jeżeli kwalifikujący się obszar ich gospodarstwa rolnego, w odniesieniu do którego złożą wniosek o płatność wyniesie mniej niż 1 ha. Zasada ta nie będzie jednak dotyczyć rolników, którzy  otrzymają wsparcie powiązane z produkcją do zwierząt, a łączna należna kwota płatności bezpośrednich nie będzie mniejsza niż 200 EUR.

Do  tego systemu będą włączeni automatycznie rolnicy, w przypadku, gdy łączna kwota wsparcia bezpośredniego obliczona dla całego gospodarstwa,  nie przekroczy 1250 euro, chyba że nie wyrażą na to zgody. Wysokość płatności w ramach tego systemu będzie obliczana jako suma poszczególnych rodzajów płatności należnych rolnikowi z tym, że maksymalnie nie może być to więcej niż równowartość 1250 euro na gospodarstwo. Rolnicy, którzy kwalifikują się do objęcia systemem płatności dla małych gospodarstw i zdecydują się na przekazanie swojego gospodarstwa innemu rolnikowi, będą mogli ubiegać się, na warunkach określonych w PROW 2014-2020, o specjalną, roczną premię w wysokości 120% rocznej płatności, do otrzymania której rolnik byłby uprawniony pozostając w systemie dla małych gospodarstw. Ważne jest to, że do takiego uproszczonego systemu rolnicy mogą przystąpić tylko w 2015 roku, bowiem zgodnie z obecnym stanem prawnym w kolejnych latach nie będzie to już możliwe.

Szacowana stawka jednolitej płatności obszarowej wyniesie ok. 110 EUR/ha.